مرگ فیدل کاسترو در لحظه نمادینی رخ داده است. در روزگاری که روشنفکران چپ، ظهور سیاست فاشیستی، ضدمردمی و توسعه‌طلب دست راستی را در «کاخ سفید» هشدار می‌دهند و در آن‌سو، «حامیان تغییر» که از قضا امروزه، راست گرایانند، در اروپا و آمریکا گرایش‌های عمیق ملی‌گرایانه از خود نشان می‌دهند. در این میان، اعلام خبر مرگ کاسترو، به عنوان نماد مبارزات ملی ضد استعماری و رهبر انقلاب مردمی ۱۹۵۹ کوبا، با واکنش‌های متفاوتی همراه بود. در برخورد با خبر درگذشت کاسترو، عمدتا دو چهره از او ساخته شد. رهبری الهام‌بخش و دیکتاتوری ضدملی. کافیست پیام اوباما و ترامپ، که دست دوستی یکی، چندی پیش با دست رد «فیدل» مواجه شد و دیگری، خواهان لغو هرگونه اعلام همکاری قبلی با کوباست، با یکدیگر مقایسه شود. اوباما گفت که تاریخ، «تأثیر شگرف این چهره بر مردم خود و بر جهان» را از یاد نخواد برد و ترامپ، او را «دیکتاتوری بی‌رحم» نامید که سالها مردم کشورش را سرکوب کرده است. این هردو چهره، تصویری آرمانی از کاسترو است. چه کاسترو را رهبری الهام‌بخش بدانیم و چه او را دیکتاتوری سفاک، واقعیتی را که نمی‌توان نادیده گرفت، تراز بالای کوبای فیدل کاسترو در بهداشت و آموزش عمومی در میان همۀ کشورهای دنیاست. کاسترو یک اسطوره نیست. او بخش مهمی از تاریخ طول و دراز مبارزات علیه استعمار در کوبا و آمریکای لاتین است. تاریخی که دقیقا مانند حیات پرمشقت یک چریک، فراز و فرودهای واقعی بی‌شماری دارد. اهمیت تماشای این ویدئو، که گفتگویی با کاسترو در ایام مبارزات مسلحانه با راست‌گرایان تحت امر آمریکا در کوباست، بر این نکته است که در اینجا با چهره‌ای متفاوت از کاسترو مواجه می‌شویم. کاستروی چریک! این نه اعلامیه‌ای شورانگیز است از رهبری که به پیروزی انقلاب، وعده می‌دهد و نه یک خطابه متعارف از سوی یک مقام سیاسی برای لاپوشانی بی کفایتی بروکراسی تحت فرمانش! شاید حق با منتقدان کاسترو است در اینکه اندکی بعد، او نیز به همین روز هم افتاد؛ اما در لحظۀ این گفتگو، فیدل کاسترو فقط یک چریک جوان و جسور است که با ما از واقعیت‌هایی که یک «مبارزه» را به چالش می‌کشد، و راه‌هایی واقعی برای رها شدن از موانع مبارزه می‌گوید.