مستند آزادی با حجاب
سال تولید: ۱۳۵۷
مسألهی استیفای حقوق زنان بیتردید از نخستین اولویتهای انقلابیون در طرح دعوا با رژیم پهلوی بود. دغدغهای که پیش از آنکه از جانب فعالان حقوق زنان، فمینیستها و... مطرح شود، اتفاقا از سوی رهبران انقلاب و شخص امام خمینی (ره) طرح شد. هنگامی که امام خمینی (ره) به مخالفت با قانون مشهور «انجمنهای ایالتی و ولایتی» پرداخت، یکی از مسائل اصلی آن اعتراض به «تقلب» رژیم در اعطای حقوق زنان به آنها بود. درحالی که بسیاری از زنان جامعه، حتی در اقشار شهری – آنچنانکه در همین مستند نیز آشکار است - سواد خواندن و نوشتن نداشتند، سخن گفتن از حقوق قانونی زنان از سوی رژیم شاه، چه معنایی میتوانست داشته باشد؟ شاید به همین خاطر بود که وقتی انقلاب به پیروزی رسید؛ حتی موضوع ظاهرا مناقشهبرانگیزی نظیر «حجاب» نیز نتوانست مانع از همراهی طیف گسترده و متنوعی از زنان با آموزههای انقلابی و قوانین جدید شود. انقلاب، زنان را در فرایندهای اجتماعی و سیاسی مشارکت داده بود و چشمانداز واقعبینانهتری از حضور اجتماعی زن در جامعهی کم و بیش سنتی ایران به دست داده بود. مستند «آزادی با حجاب» آن هم در نخستین سال پیروزی انقلاب، تصویر همین شور و اشتیاق است. «آزادی با حجاب» نشان میدهد که چگونه زنان با پیروزی انقلاب اسلامی در حال کسب تجربهی جدیدی از «زنانگی» هستند. تجربهای عمیقاً سیاسی و اجتماعی که میرود تا مرز تمام باورهای کلاسیک رایج دربارۀ حقوق زنان را درنوردد. «آزادی با حجاب» که تولید یک گروه مستندساز آلمانی در سال ۱۳۵۸ است؛ البته با عینکی از همان باورهای رایج به سراغ زنان تازه انقلاب کرده میرود. آنچه در ابتدا میبینیم، چیزی از جنس همان دوگانهی برهنگی و آزادی در برابر حجاب و محدودیت است. اما روایت «آزادی با حجاب» خیلی زود به نابسندگی این دوگانه در مواجهه با نظم جدید انقلابی پی میبرد و از آنجا که روایتی نسبتا صادقانه است، نهایتاً به این نابسندگی اعتراف میکند. در جای جای مستند، آموزههای انقلابی، از روایت کلاسیک مستند از وضعیت زنان در ایران، پیش افتاده و جلو میزند، تا اینکه نهایتاً روشن میشود که مسألهی زنان در نظم پساانقلابی، چیزی فراتر از آموزههای رایج حقوق زنان است. تجربهای جدید از زنانگی، با انقلاب اسلامی درکار آمده است که حتی زنان روستایی و کشاورز را که دسترسی به آموزههای فمینیستی ندارند ولی پیام امام خمینی (ره) را دریافت کردهاند؛ تحت تأثیر قرار داده است.
تعداد بازدید : 201