نام‌های مختلف سیاست خارجی نظام جمهوری اسلامی از انزواگرایی، تا ماجراجویی و سازش‌کاری، همه با یک نام گره خورده است: مرحوم هاشمی رفسنجانی. هاشمی در طول حیات سیاسی‌اش در نظام جمهوری اسلامی، چه آن هنگام که عضوی از شورای انقلاب بود و با دولت موقت در سیاست خارجی، اختلاف نظرهایی داشت؛ چه آن هنگام که مسئول فرماندهی جنگ بود و دربارۀ پذیرش یا عدم پذیرش پایان جنگ، تصمیم‌سازی می‌کرد و تصمیم می‌گرفت؛ و چه زمانی که برای هشت سال، ریاست دولت را بر عهده داشت و پس از آن، چهره‌ای مؤثر در سیاست خارجی جمهوری اسلامی بود و اتفاقا هم‌چون کل سیاست خارجی نظام، زمانی متهم به منزوی کردن ایران، زمانی مسئول ماجراجویی‌های خارجی نظام با هزینه کردن از ثروت ملی، و زمانی نیز متهم به سازشکاری و پذیرش منفعلانۀ مناسبات جهانی شد. با این‌همه، هستند کسانی که جمهوری اسلامی را دقیقا با اشاره به همین نام‌های متفاوت‌اش، به عنوان دولتی عملگرا در سیاست خارجی بازمی‌شناسند. روایت عملگرایی، معمولا روایت مختار دیپلمات‌هایی است که در مقاطع مختلف با جمهوری اسلامی، کار کرده‌اند. این افراد، معمولا نمی‌پذیرند که جمهوری اسلامی، کودکی ماجراجو در سیاست خارجی بوده باشد، به عکس، جمهوری اسلامی را کنشگری جوان در سیاست خارجی می‌دانند که هرچند اهداف انزواگرایانه و ماجراجویانه‌ای نداشته است، اما چوب جوانی و کارنابلدی‌اش را خورده است. این افراد، معمولا ارادت خودشان به مرحوم هاشمی را نیز پنهان نمی‌کنند و تلاش می‌کنند از مقاطع مختلف سیاست‌ورزی هاشمی، یک «جمع‌بندی مثبت» به دست دهند.
داوود هرمیداس باوند از اعضای هیات رهبری جبهه ملی که در سراسر دهه‌های پنجاه و شصت، از مدیران وزارت خارجۀ ایران و نمایندگی ایران در سازمان ملل بوده است؛ در این سخنرانی، همین روایت همدلانه را از سیاست خارجی ایران و سیاست‌ورزی مرحوم هاشمی رفسنجانی دارد. باوند سیاست خارجی جمهوری اسلامی را نه آنجا که به نظر می‌رسد انقلابی‌گری پیشه کرده است؛ بلکه اتفاقا آنجا که به نظر می‌رسد در پی تأمین منافع ملی خودش، عملگرایانه رفتار می‌کند را به کارنابلدی و عدم شناخت کافی از ظرافت‌های حقوق بین‌الملل متهم می‌کند. هاشمی رفسنجانی و دیگر سیاست‌مداران ما راه انقلابی‌گری را خوب می‌شناختند اما آن‌جا که خواستند سیاست پیشه کنند و واقع‌گرا باشند؛ با سهل‌انگاری، هزینه‌تراشی‌هایی برای کشور کرده‌اند. از منظر این گفتار حقوقی، سهل‌انگاری، بزرگترین ماجراجویی است.