اقبال ما به منطق، جایگاه علمی ما را لو میدهد
سخنرانی ضیاء موحد با عنوان «بررسی وضعیت آموزش و پژوهش منطق در ایران»؛ آبان ۱۳۹۱
«منطق»، ریاضیات فلسفه است. این گزاره، نقطهی تأکید دکتر ضیاء موحد در تصویری است که در این سخنرانی، از منطق و وضعیت کمابیش آشفتهی آموزش آن در ایران به دست میدهد. دربارهی حیثیت ریاضیداشتن، میتوان از جهات مختلفی سخن گفت. اما عمومیترین و البته انضمامیترین درکی که از ریاضیات و ریاضیبودن وجود دارد، همان کلیت و یونیورسالیتی (universality) موجود در زبان ریاضی است. ریاضیات، زبان جهانی و زبان طبیعت چیزهاست. فیالمثل، وقتی میگوییم، موسیقی، یک زبان ریاضی دارد و یا وقتی راسل، منطقدان بزرگ، از ریاضیات قدرت، سخن میگوید، مراد آن است که میتوان از ویژگیهای ثابت، عمومی، فراگیر و انتقالپذیر موسیقی و یا قدرت سخن گفت. با اینحال، اگر منطق، نوعی جهانشمولی با خود دارد، پس سخن گفتن از اقسام فرهنگی منطق، مثلا منطق اسلامی، منطق یونانی، منطق اروپایی و… به چه معناست؟ شاید مهمترین درکی که دکتر موحد در این سخنرانی به دست ما میدهد این است که چگونه این قبیل طبقهبندیهای فرهنگی منطق، یکسره متعلق به تاریخنگاری منطق است. ظهور یک منطق جدید، منطقهای پیش از خود را دسته بندی نمیکند؛ بلکه آنها را به حیطهی تاریخ میراند. تاریخ داشتن، شرط آینده داشتن است، اما این نهایتا درگیربودن با مسائل منطقی جدید است که امکان مشارکت عالمانه در جهان علمی عصر را برای ما میگشاید. اینکه در دپارتمانهای فلسفه ما، پرداختن به تاریخ منطق، اشتغال اصلی اساتید و دانشجویان است، بسیار بیشتر از تعداد مقالات ISI و افزایش و کاهش آن، حاشیهای بودن موقعیت ما در علم جهانی را افشا میکند.
این سخنرانی، ۲۴آبان۹۱، در همایش «وضعیت فلسفه در ایران معاصر»، به مناسبت روز جهانی فلسفه در «مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران» ایراد شده است.
تعداد بازدید : 461