انسان پیرو عقل نیست!
سخنرانی محمدعلی موحد در همایش «زمین از دریچه آسمان» - ۳اردیبهشت۹۶
سنت اخلاق ارسطویی، همواره مورد هجوم جریانهای مختلف بوده است. عرفا اشکال کردهاند که چنین اخلاقی که غایتش نیکبختی است و در نهایت میخواهد انسانی فاضل را ترسیم کند، وصول به حق را چه میکند؟ برخی نیز گفتهاند اصلا فضیلت را باید کنار گذاشت و به تکلیف و به ضرورت عمل پرداخت.
دکتر موحد در این سخنرانی نوک پیکان انتقاد را به همین سبک و سیاق، به سمت اخلاق فیلسوفان(بطور خاصّ ارسطو) گرفته است. تاکید فراوان او بر حقّ به جای تکلیف، بیان مباحث انتزاعی و داشتن پیشفرضهای غلط در باب انسان، از جمله نقدهای ایشان به سنت ارسطویی است.
ما میدانیم که بیان حقّ آنطور که هست و باید باشد، نیاز اساسی انسان است. اینکه انسان بداند چه خوب است و چه بد؟ نیز همینقدر اساسی است. ارسطو در اخلاق نیکوماخوس، به ترسیم انسان فاضل و بیان فضایلش پرداخته، همچنین از عوامل فسادِ فضائل و رذایل سخن گفته است، اتباع او در شرق و غرب نیز چنین کردهاند. فلسفه از حقّ و حقوق سخن میگوید و حقّ امور را بیان میکند. آیا نقد این سنت، یعنی میشود از انسان، از فلسفه و از فیلسوف، توقع دیگری جز تاکید بر حقّ داشت؟ سخنان دکتر موحد، نمونهای از این توقع تازه است که طبیعتاً مسیر خود را از نقد مکاتب اخلاقی حکما اعمّ از ارسطو یونانی و مسکویه مسلمان، آغاز میکند.
تعداد بازدید : 402